ميل‌سوپاپ، ميله يا شافت توپري است كه جنس آن از چدن مرغوب و كربن‌دار يا فولاد كربن‌دار است و داراي چند تكيه‌گاه جهت قرارگيري در بلوكه سيلندر يا روي سيلندر مي‌باشد كه به طور كلي سه وظيفه اصلي دارد.
- به تعداد سوپاپ‌هاي موتور داراي برآمدگي تقريبا بادامكي شكل بوده كه عامل باز و بسته شدن سوپاپ‌ها هستند.
- داراي چرخ‌دنده موربي بوده كه عامل به حركت درآوردن پمپ روغن و ميل دلكو در اكثر موتورها مي‌باشد.
- همچنين داراي دايره‌اي به صورت خارج از مركز (اكسانتريك) بوده كه عامل به حركت درآوردن شيطانك پمپ بنزين‌هاي مكانيكي مي‌باشد.
میل سوپاپ
عيوب ميل‌سوپاپ
- سائيدگي بوش‌هاي تكيه‌گاه ميل‌سوپاپ
- سائيدگي سطح خارجي دايره خارج از مركز
- سائيدگي نوك بادامك‌هاي ميل‌سوپاپ
- تيز شدن دنده مورب روي ميل‌سوپاپ
علائم معيوب بودن ميل‌سوپاپ و راه علاج آنها
در صورت سائيدگي بوش‌هاي ميل‌سوپاپ باعث پايين آمدن فشار روغن موتور مي‌گردد. در اين صورت ميل‌سوپاپ و بلوكه سيلندر و سرسيلندر را جهت تعويض بوش‌هاي ميل‌سوپاپ و آب‌بندي ميل‌سوپاپ به تراشكاري بفرستيد سائيدگي دايره خارج از مركز نيز باعث افت فشار پمپ بنزين مكانيكي مي‌شود. در اين صورت نيز تراشكار مي‌تواند با جوش دادن روي آن را ترميم كند سائيدگي نوك بادامك‌هاي ميل‌سوپاپ باعث مي‌شود كه ميزان باز شدن سوپاپ كاهش يابد و موتور افت قدرت پيدا مي‌كند در اين صورت ميل‌سوپاپ بايد تعويض شود. ترتيب قرار گرفتن بادامك‌ها روي ميل‌سوپاپ با ترتيب احتراق موتور مطابقت دارد. تغيير شكل بادامك در موتور تاثير مستقيم در مدت زمان باز بسته شدن سوپاپ‌ها دارد، براي پي بردن به اين مساله به اشكال زير توجه نماييد.
- موتوري كه داراي چنين بادامكي باشد، سوپاپ زود باز و زود بسته مي‌شوند و مدت زمان باز بودن سوپاپ كم است. (در موتورهاي حمل و نقل)
- موتورهايي كه داراي چنين بادامكي است، مدت زمان باز بودن سوپاپ آن نسبت به نوع شماره يك بيشتر است. (در موتورهاي مسابقه‌اي)
- موتوري كه داراي چنين بادامكي است، مدت زمان باز بودن سوپاپ آن از نوع شماره يك و دو بيشتر است. (در موتورهاي مسابقه‌اي)
سائيدگي و تيز شدن دنده مورب ميل‌سوپاپ باعث جلو يا عقب انداختن جرقه به شمع موتورها و راه تعميري به جز تعويض ميل‌سوپاپ ندارد. مثلاً در موتور مزدا 1600 ميل‌سوپاپ روي سرسيلندر قرار دارد از ياتاقان‌بندي در محل تكيه‌گاهش به جاي بوش استفاده شده است و از ياتاقان‌هاي استاندارد و 25/0 (تعمير اول) و 50/0 (تعمير دوم) ميلي‌متري براي دو مرحله تراش تكيه‌گاه‌هاي ميل‌سوپاپ استفاده گردد.
عیوب میل سوپاپ
ميل‌سوپاپ حركت و گردش خود را از ميل‌لنگ به صورت زير دريافت مي‌دارد.
- توسط چرخ‌دنده به چرخ‌دنده مثل موتور جيپ، لندكروزر و اكثر موتورهاي ديزلي
- توسط زنجير تايمينگ مثل موتور پيكان، وانت نيسان زامياد و اكثر موتورهاي بنزيني
- توسط تسمه دندانه‌دار مثل موتور پرايد، پژو، مزدا 2000 و موتورهاي امروزي
در موتورهاي چهار زمانه قطر چرخ‌دنده ميل‌سوپاپ دو برابر قطر چرخ‌دنده ميل‌لنگ است، يعني به هر صورتي كه ميل‌سوپاپ به حركت درآيد. (چرخ‌دنده، زنجير يا تسمه) بايد سرعت ميل‌سوپاپ نصف سرعت ميل‌لنگ باشد. چون در هر دو دور چرخش ميل‌لنگ يك سيكل كاري انجام مي‌شود (مكش- تراكم- انفجار- تخليه) و در هر دور گردش ميل‌سوپاپ يك بار سوپاپ گاز و دود تمام سيلندرها باز و بسته مي‌شوند. بنابراين در سيكل كامل موتور ميل‌لنگ دو دور – ميل‌سوپاپ فقط يك بار گردش مي‌كند پس براي هماهنگ كردن حركات ميل‌لنگ، پيستون و سوپاپ‌ها نياز به تايم‌گيري ميل‌لنگ و ميل‌سوپاپ مي‌باشد.
میل سوپاپ
نحوه صحيح تايم‌گيري ميل‌سوپاپ با ميل‌لنگ
پس از جمع كردن نيم موتور براي هماهنگ كردن ميل‌لنگ و ميل‌سوپاپ، اين دو قطعه بايد تايم‌گيري شوند لذا ميل‌لنگ را چرخانيده تا دو پيستون يك و قرينه‌اش كه در موتورهاي 4 سيلندر، پيستون سيلندر 4 و در موتورهاي شش سيلندر پيستون سيلندر 6 در نقطه مرگ بالا قرار بگيرد ميل سوپاپ را جا زده و توسط دو استكاني و دو ميل تايپيت قيچي سوپاپ‌هاي سيلندر يك را بگيرد در اين موقعيت ميل‌سوپاپ با ميل‌لنگ هماهنگ است مي‌توان آنها را با هم درگير نمود. البته از طرف كارخانجات اتومبيل‌سازي معمولاً براي راحتي كار مكانيك علائمي مانند نقطه، فلش و دايره روي چرخ‌دنده‌هاي ميل‌لنگ و ميل‌سوپاپ و حتي زنجير تايمينگ و بدنه موتور حك مي‌كنند كه در زير چند نمونه از آنها آمده است.
- در نوع چرخ‌دنده‌اي معمولاً يكي از دنده‌ها داراي دو علامت دايره و ديگري داراي يك علامت است كه در اين حالت كافي است ميل‌لنگ و ميل‌سوپاپ را طوري چرخانيده تا وقتي كه علامت يك دنده بين دو علامت دنده ديگر واقع شود سپس آنها را طوري با هم درگير كنيد. مثل موتور تويوتا لندكروزر و جيپ ويليز.
در نوع درگيري تسمه‌اي معمولاً يك علامت روي چرخ‌دنده ميل‌لنگ و علامتي روي بلوكه سيلندر كه بايد مقابل هم قرار گيرند تا پيستون يك و قرينه‌اش در نقطة T.D.C (نقطه مرگ بالا)قرار بگيرد يك علامت روي چرخ‌دنده ميل‌سوپاپ و علامتي نيز روي سرسيلندر وجود دارد كه بايد مقابل هم قرار بگيرند تا در اين صورت سوپاپ‌هاي سيلندر چهار در وضعيت قيچي قرار بگيرند. هرگاه اين علامت هماهنگ شوند، ميل‌سوپاپ با ميل‌لنگ تايم است.
- اگر درگيري ميل‌لنگ و ميل‌سوپاپ به وسيله زنجير بلند باشد، معمولاً روي چرخ‌دنده‌هاي ميل‌لنگ و ميل‌سوپاپ علامتي مانند نقطه وجود دارد. به همين ترتيب روي دو حلقه از لايه‌هاي زنجير رنگ زده شده و يا دو حلقه را از جنس يا رنگ ديگري انتخاب مي‌كنند كه به راحتي قابل تشخيص است كه اگر دو حلقه مشخصه زنجير كاملاً روي علايم دنده‌هاي ميل‌لنگ و ميل‌سوپاپ قرار گيرد و ميل‌سوپاپ تايم و هماهنگ هستند. (مثل موتور وانت نيسان زامياد)
اكثر خودروها داراي يك ميل‌سوپاپ مي‌باشند، ولي بعضي از خودروها دو ميل‌سوپاپ دارند كه يكي از آنها سوپاپ‌هاي هوا و ديگري سوپاپ‌هاي دود را فرمان مي‌دهد. تايم‌گيري اين ميل‌سوپاپ‌ها با ميل‌لنگ تفاوت چنداني با خودروهاي تك ميل‌سوپاپ ندارد و براي اين كار به علائم روي چرخ تسمه‌ها (چرخ‌دنده‌ها) و علائم روي بدنه موتور توجه كنيد.
چرخ‌دنده سر ميل‌سوپاپ:
اين چرخ‌دنده توسط پيچ و خاري روي ميل‌سوپاپ نصب مي‌گردد كه ممكن است بر اثر كاركرد زياد عيب‌هاي زير پيدا كند.
- تيز شدن دندانه‌ها
- گود شدن دندانه‌ها
- گشاد شدن جاي خار
- ترك خوردگي
در هنگام تعمير موتور، اين قطعه را مورد بررسي قرار داده و در صورت وجود عيب‌هاي بالا اقدام به تعويض آن نماييد. عيب‌هاي بالا باعث ايجاد سر و صدا در جلوي موتور مي‌گردد. در موتورهاي چهار زمانه قطر چرخ دنده ميل‌لنگ بوده و سرعت آن نصف سرعت ميل‌لنگ مي‌باشد.
){kind=link}